تئوری انتظار و مدیریت معاملات – روانشناسی معامله گری

1401-10-30 مجتبی لطیفی

مقدمه

یکی از اصلی‌ترین دغدغه معامله‌گران در بازارهای مالی مدیریت معاملات است. به طوریکه وقتی معامله گری سهمی را خریداری میکنند، اگر مطابق با تحلیل پیش نرود، با آن سهم چه کند و یا اگر مطابق با تحلیل حرکت کند تا کی با روند قیمتی همراه شوند؟ سناریوهایی که برای یک سهم می تواند اتفاق بیافتد را چگونه مدیریت کند؟ پاسخ همه ی این سوال ها با استفاده از تئوری انتظار به خوبی داده می شود. در این مقاله، به معرفی تئوری انتظار و کاربردهای مفیدی که برای یک معامله گر میتواند داشته باشد خواهیم پرداخت.

تئوری انتظار

تئوری انتظار یک تئوری مالی است که بر اساس این تئوری معامله‌گر نباید با قیمت، رفتار صفر و یکی داشته باشد. بلکه بایستی با روند قیمتی سهم همراه شود. معامله‌گر باید زمانی که سهم را با ابزارهای متفاوتی چون علم تکنیکال، تابلو خوانی و… تحلیل می‌کند، بر اساس تحلیل خود از روند قیمتی سهم، یک سری انتظارات و پیش بینی هایی از روند آتی سهم داشته باشد و هنگامی که قیمت از آن انتظارات تبعیت می‌کند شروع به معامله کند.

زمانی که معامله‌گر به سطحی از سواد مالی برسد که بتواند سطوح حمایت و مقاومت را بر روی قیمت به‌ درستی پیدا کند. نوبت مرحله بعدی است که بر اساس تئوری انتظار بتواند تشخیص بدهد که این سطح شکسته خواهد شد یا خیر.

تئوری انتظار مانند سناریوهایی از رفتار قیمت عمل می‌کند، به عنوان مثال معامله‌گر بر اساس تکنیکال قیمت را بررسی کرده و انتظار دارد پس از شکست مقاومت و پولبک به آن سطح به سمت سطح بعدی حرکت کند (شکل زیر).

پس در واقع در تئوری انتظار معامله گر سناریوهای مختلفی که میتواند برای سهم اتفاق بیافتد را پیش بینی می کند و منتظر وقوع هر یک از این سناریوها می ماند تا اقدام متناسب با آن سناریو را انجام می دهد.

انتظارات پر تکرار

یکی از انتظاراتی که عموما معامله گران پس از شکست مقاومت یا حمایت دارند، پولبک به آن سطح شکسته شده است. یعنی زمانی که قیمت از سطحی عبور می‌کند، معامله‌گر انتظار دارد به سطحی که شکسته شده پولبک بزند.

اولین انتظار، پولبک عادی به سطح شکسته شده است، یعنی قیمت از سطح عبور می‌کند و سپس به سطح شکسته شده برگشت میزند و روند ادامه می یابد. دومین انتظار از روند قیمتی این است که سطح شکسته شده را دوباره لمس نکند. یعنی قبل از اینکه به سطح شکست شده برسد با فشار خرید یا فشار فروش غیرمنتظره‌ای مواجه شود و با شتاب بیشتری به ادامه روند بپردازد. در این مورد چون بر اساس انتظار معقول معامله‌گر، عمل‌ نکرده است، معامله گر باید مجددا انتظارات خود را آپدیت کند.

لازم به ذکر است زمانی که قیمت از سطح عبور می‌کند ولی پولبک به سطح شکسته شده نمی‌زند به این معنی نیست که تحلیل فرد غلط بوده بلکه به این معنی است که قیمت با تقاضای خرید بیشتری روبه‌رو شده است و چون بر اساس انتظار معامله‌گر عمل‌ نکرده می‌توان به این موضوع رسید که قدرت خریدار در روند فعلی با افزایش روبه‌رو شده و احتمال رشد قیمتی بیش از انتظار نیز وجود دارد.

یکی دیگر از انتظاراتی که معمولاً قیمت از آن پیروی می‌کند روندهای شارپ است. به عنوان مثال زمانی که قیمت به‌صورت هیجانی و شارپ رشد می‌کند، اولین انتظار معامله‌گر که بیشترین احتمال را نیز دارد، اصلاح قیمت از سطح مقاومتی به‌صورت شارپ است. یعنی روند شارپ صعودی در مقابل روند شارپ نزولی. همچنین دومین انتظار معامله‌گر در روندهای شارپ هنگامی که سهم به مقاومت می‌رسد، اصلاح زمانی است. در صورتی‌ که برگشت قیمتی شکل نگیرد، می‌توان انتظار داشت، بعد از اصلاح زمانی، سهم روند صعودی جدیدی را از نو شروع کند.

این‌ها نمونه‌های پرتکرار از تئوری انتظار در بازارهای مالی هستند. همچنین نمونه انتظاراتی نیز بر اساس روند قیمتی گذشته از روند قیمتی فعلی وجود دارد؛ زیرا که معمولاً روندهای قیمتی‌ سهم ها مشابه نیستند، ولی مشابه گذشته خود سهم عمل می‌کنند.

مدیریت معاملات با تئوری انتظار

تئوری انتظار برای این است که معامله‌گر بتواند معاملات خود را مدیریت کند. به عنوان مثال یکی از کاربردهای تئوری انتظار در مبحث تعیین حد سود و حد ضرر و زمان اعمال آن است. به طوریکه معامله گر وقتی حد سود یا حد ضرری برای سهمی (مثلا با روش های تکنیکال یا تابلوخوانی) تعیین می کند، اگر روند قیمتی سهم با انتظاری که معامله گر از روند سهم داشته مطابق نباشد، حد ضرر در همان نقطه فعال می شود، چرا که معامله گر به اشتباه خود در تحلیلی که انجام داده است زودتر پی می برد و دیگر لازم نیست تا ضرر بیشتری تا رسیدن به حد ضرر متحمل شود.

همچنین در رابطه با حد سود، پس از تعیین آن و رسیدن قیمت به آن محدوده باید مجددا شخص انتظارات خود را از آن سهم دوباره بررسی کند و ببیند که آیا پتانسیل رشد بیشتر را دارد یا خیر. اگر پتاسیل رشد بیشتر نداشت که حد سود فعال می شود ولی اگر با بررسی مجدد؛ معامله گر متوجه شود که سهم همچنان پتانسیل رشد دارد، حد سود خود را گسترش داده (تریل کردن) و با روند قیمتی همراه می شود.

مدیریت ریسک با تئوری انتظار

معامله‌گر باید با آگاهی از ریسک‌های مرتبط با بازار مدیریت معاملات خود را انجام دهد. تئوری انتظار در زمینهٔ مدیریت ریسک نیز به افراد می‌تواند کمک کند، تا بر اساس انتظاراتی که از سناریوهای ریسکی وجود دارد به مدیریت معاملات بپردازد.

مثلاً زمانی که معامله‌گر از ریسک‌های صنعتی در فصل زمستان خبر داشته باشد (به عنوان مثال قطعی گاز پتروشیمی ها در فصول سرد سال)؛ می‌تواند بر اساس این ریسک، معاملات خود را بهینه و میزان ریسک خود در این صنعت را کاهش دهد. لازم به ذکر است در صورتی که این احتمال به وقوع بپیوندد، معامله گر باید ریسک معاملات خود را مدیریت کرده ولی در صورت عدم وقوع این ریسک، معامله گر باید بلافاصله انتظارات خود را بازنگری کند. زیرا این یک اتفاق مثبت برای این صنعت است و احتمال رشد قیمتی را می‌توان برای آن صنعت متصور بود.

خلاصه

تئوری انتظار یک تئوری مالی است که به معامله‌گران کمک می‌کند. تا بتوانند معاملات خود را مدیریت کنند. بخصوص زمانی که قیمت به سطوح حمایت یا مقاومت می‌رسد معامله گر بر اساس تئوری انتظار، سناریوهای منطقی از حرکات قیمت رسم کرده و بر اساس آن عمل می کند. حرکات قیمت در پولبک ها و در روندهای شارپ از بیشترین و پرتکرارترین انتظارات معامله‌گران است که در حال تکرار شدن هستند.
معامله‌گر می‌تواند با استفاده از تئوری انتظار میزان ریسک، حد سود و حد ضرر خود را مدیریت کند؛ به‌ طوری‌ که اگر ریسک‌های راجع به بازار فعال باشد، باید سناریوهای محتمل را بررسی کرده و مدیریت سرمایه کند و در زمینهٔ حد سود و حد ضرر نیز می‌تواند با سناریوهایی از روند قیمتی، معاملات خود را مدیریت کند و با روند همراه شود.

سوالات متداول

1- تئوری انتظار چیست؟

تئوری انتظار، در واقع یک نوع چارچوب فکری است که در حوزه مالی، پرورش یافته است. بر اساس تئوری انتظار میتوان، انتظارات معقول از روند قیمتی داشت که نیازمند سواد، در حوزه بازارهای مالی است.

2- تئوری انتظار، چه کاربردی در بازار های مالی دارد؟

تئوری انتظار، در بازارهای مالی کمک بسزای به معامله گران میکند. بر اساس این تئوری میتوان، معاملات، مدیریت سرمایه، میزان ریسک، تحلیل قیمتی و.. را مدیریت کرد. از این تئوری حتی میتوان به عنوان یک چارچوب، برای درک رفتار قیمت و درک رفتار بازار استفاده کرد.